بررسی شاخص های کیفیت علوفه چند گونه مرتعی و مقایسه با حد بحرانی آن ها برای نیاز نگهداری واحد دامی چرا کننده در مراتع استپی سبزوار

مدیریت تغذیه دام و تعیین شدت دام­گذاری در مرتع نیاز به داشتن اطلاعات کیفیت علوفه و نیاز غذایی دام­های چرا کننده در مرتع است. داشتن این­که آیا علوفه موجود در ترکیب گیاهی مرتع، جواب­گوی نیاز روزانه واحد دامی چرا کننده در مراتع منطقه است، از اهمیت فراوانی برخوردار است. بنابراین در این مطالعه از 7 گونه گیاهی شامل seidlitziarosmarinus، stipagrostis pennata،salsola richteri ، halathamnus glaucus ،astragalus squarasus ،salsola arbuscula  ،reaumuria fruticosa که از گونه­های مورد چرای دام و تیپ­های گیاهی مراتع مورد مطالعه می­باشند، در سه مرحله رشد (رویشی، گلدهی و بذر دهی) در سال 1387 نمونه­برداری شد. سپس شاخص­های کیفیت علوفه شامل درصد پروتئین­خام (cp)، درصد الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (adf)، درصد ماده خشک قابل هضم (dmd) و مقدار انرژی متابولیسمی (me) (مگاژول بر کیلوگرم ماده خشک) محاسبه و با حد بحرانی آن­ها برای نیاز نگهداری واحد دامی مقایسه شد. برای مقایسه گونه­ها و مراحل رشد از نظر شاخص­های کیفیت علوفه، از طرح کرت­های خرد شده در زمان در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با 21 تیمار در سه تکرار استفاده و میانگین­ها با استفاده از آزمون چند دامنه دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. بر اساس نتایج، میانگین مقادیر پروتئین­خام مراحل مختلف رشد در واحد وزن پوشش گیاهی مراتع مورد بررسی عبارتند از 56/10، 67/7 و 34/6% که در مرحله رشد رویشی و گلدهی بیشتر از حد بحرانی آن (7%) برای نیاز  نگهداری یک واحد دامی و در مرحله بذردهی کمتر است. ماده خشک قابل هضم در تمامی مراحل مختلف رشد، بیشتر از حد بحرانی آن (50%) برای نیاز نگهداری یک واحد دامی است. میانگین مقادیر انرژی متابولیسمی مراحل مختلف رشد نیز به ترتیب 83/8، 13/8 و 67/7 مگاژول بر کیلوگرم ماده خشک بوده که در مرحله رشد رویشی و گلدهی بیشتر و در مرحله بذردهی کم­تر از حد بحرانی آن (8 مگاژول) برای نیاز نگهداری واحد دامی است. نتایج نشان می­دهد که مراتع مورد بررسی در مراحل اولیه رشد مرتع، قادر به تأمین نیاز پروتئینی و انرژی متابولیسمی واحد دامی بوده ولی در مراحل پایانی رشد، قادر به تأمین نیاز نگهداری واحد دامی نخواهد بود که منجر به کاهش عملکرد دام در مرتع خواهد شد.